Prawidłowa kolejność regulacji celownika optycznego
Zanim zaczniemy korzystać z celownika optycznego, należy stabilnie zamocować celownik na karabinie, używając do tego uchwytu mocującego celownik, nazywanego „montażem”. W kolejnym kroku należy wypoziomować karabinek oraz wypionować celownik, a dokładniej, wypionować krzyż siatki celowniczej celownika optycznego. W następnym kroku, przy pomocy dioptera należy spersonalizować celownik optyczny, indywidualnie dopasowując ostrość (krzyża) siatki celowniczej do oka konkretnego strzelca.
Każdy strzelec, tak jak każdy człowiek, ma nieco inne oczy, powoduje to potrzebę personalizacji celownika optycznego
Każdy strzelec, tak jak każdy inny człowiek, ma nieco inne wady wzroku, podlegające indywidualnej korekcji. Z tego powodu celowniki optyczne, są wyposażone w element korygujący indywidualną wadę wzroku, tzw. „dipoter” służący do zniwelowania tej niedoskonałości. W pierwszym etapie „dostrajania”, każdy celownik optyczny przechodzi proces personalizacji celownika optycznego, polegający na indywidualnym dopasowaniu korekcji dioptrii do ewentualnej wady wzroku strzelca. Ustawienie „korekcji dioptrii” jest indywidualnie korygowane pod oko konkretnego strzelca, najprawdopodobniej jednak, nasza personalizacja celownika nie będzie odpowiadała innym strzelcom.
Wielu użytkowników celowników optycznych, popełnia błąd powodowany brakiem zrozumienia konieczności, właściwej kolejności regulacji
Regulacja diopterem ostrości siatki celowniczej oraz regulacja ostrości celownika optycznego (paralaksy), wzajemnie wpływają na siebie, może to powodować błędy interpretacyjne. Jeżeli z powodu niezrozumienia tych współzależności, nie zastosujemy prawidłowej kolejności regulacji celownika optycznego, popełnimy katastrofalny błąd. Tak wyregulowany celownik optyczny, pozornie będzie sprawiał wrażenie dobrze wyregulowanego, ale tak nie będzie. Nasz celownik optyczny zostanie wyregulowany nieprawidłowo a jednocześnie nie będziemy całkowicie świadomi tego faktu.
Kolejność regulacji celownika optycznego jest absolutnie krytyczna
Ustawianie celownika optycznego, ZAWSZE należy zaczynać od personalizacji celownika optycznego regulując diopterem. Wielu strzelców nie zdają sobie sprawy, że aby prawidłowo wyregulować (lunetę) celownik optyczny, należy postępować w ściśle określonej chronologicznie kolejności. Nieprawidłowa kolejność tych regulacji będzie skutkowała katastrofalnymi błędami, chwilami powodującymi frustrację strzelca, niby będzie dobrze, jednak nie do końca. Nieprawidłowo wykonana kolejność regulacji celownika optycznego spowoduje to, że gdy obraz celu będzie ostry, obraz krzyża będzie nieostry, lub odwrotnie.
Należy mieć świadomość, że regulacja diopterem, również wpływa na ostrość widzenia „obrazu celu”, te dwie regulacje wzajemnie oddziaływują na siebie. Jeżeli regulacją paralaksy ustawimy nieco nieostry obraz celu, to zazwyczaj diopterem można go wyostrzyć, ale to jest błąd w sztuce. Tak nie można postępować, ponieważ jest to wieki błąd. Diopter, tylko i wyłącznie służy do korekcji wzroku w stosunku do ostrości widzenia siatki celownika optycznego, lecz nie obrazu celu !!! A więc diopter, jest elementem umożliwiającym spersonalizowanie celownika optycznego, lecz nie służy do regulacji ostrości obrazu widzianego przez celownik optyczny. Jeżeli ktoś nie rozumie tych zależności i nie zastosuje się do właściwej kolejności regulacji, to nie osiągnie prawidłowych rezultatów.
W trakcie dokładnej regulacji dioptera, istotna jest siła oświetlenia, która nie powinna być duża
Żeby prawidłowo wykonać tę pierwszą regulację, od której dopiero zależą kolejne czynności, powinniśmy ją wykonać przy stosunkowo słabym oświetleniu. Tak żeby źrenica oka miała jak największą średnicę, co sprawi że nasze oko będzie charakteryzowało się małą głębią ostrości. Duża głębia ostrości, powoduje maskowanie błędów ustawienia ostrości a właśnie tego chcemy uniknąć. Mała głębia ostrości naszego oka, nie wprowadzi nas w błąd interpretacyjny. Czyli czynność ustawiania dioptera należy wykonywać przy stosunkowo słabym oświetleniu, jednak wystarczającym dla dobrego a zatem ostrego widzenia siatki celowniczej. Ta czynność, ma zapobiec niwelowaniu przez oko strzelca niedokładności sprzętowych, tak żeby obraz siatki celownika optycznego został najoptymalniej wyostrzony diopterem.
Procedura prawidłowej personalizacji celownika optycznego przy pomocy dioptera
W pierwszym etapie personalizacji celownika optycznego, należy ustawić ostrość (krzyża) siatki celowniczej pod oko strzelca, co jest procesem stosunkowo czasochłonnym. Regulację personalizacji celownika optycznego należy przeprowadzać, ustawiając celownik optyczny na możliwie największym dostępnym powiększeniu. Najpierw należy całkowicie rozmyć obraz celu pokrętłem regulacji paralaksy przy największym możliwym powiększeniu, tak aby oraz celu był całkowicie „rozmyty”. Dla ułatwienia, obiektyw celownika optycznego można zasłonić matową folią albo pergaminem, lub w ostateczności cienkim papierem śniadaniowym. Do obiektywu celownika powinno wpadać światło, jednak bez widocznej treści obrazu. To powinno być takie mleczne tło, a jedyną widoczną treścią powinien zostać krzyż siatki celowniczej. Zadaniem tej przesłony jest odseparowanie obrazów zewnętrznych, od obrazu (krzyża) siatki celowniczej na czas regulacji dioptera, jednocześnie przepuszczając światło. Najlepsza będzie cienka matowa folia, powodująca najmniejsze straty świetlne. Takie podejście do personalizacji celownika optycznego, znacząco przyspiesza i ułatwia, cały ten pozornie nieskomplikowany proces.
Doświadczeni strzelcy, nie potrzebują stosować żadnych przesłon podczas regulacji dioptera
Doświadczeni strzelcy nie potrzebują stosować żadnych przesłon na czas regulacji dioptera, wystarczy że silnie rozregulują ostrość obrazu wchodzącego do celownika. Najlepiej wykonać tę czynność, kierując obiektyw celownika optycznego na pobliską ścianę a pokrętłem paralaksy ustawić „nieskończoność”, przy jednocześnie największym powiększeniu. Podczas tej regulacji, karabinek powinien stabilnie stać na stole, lub jakimkolwiek stojaku.
Przebywając na wolnej przestrzeni nie mamy przed sobą żadnej „ściany”, więc możemy skierować obiektyw celownika w niebo. Oczywiście również na największym możliwym powiększeniu, jednak tym razem, ustawiając regulację paralaksy na minimalną odległość. Ten drugi sposób jest zdecydowanie trudniejszy, ponieważ należy nienaturalnie kierować karabinek w górę, co wymaga wysiłku fizycznego. Ten sposób, jest na tyle obciążający fizycznie, że trudno skupić się na właściwej regulacji diopterem, więc nie bardzo polecam. Pomimo doświadczenia strzeleckiego, użycie przesłony w postaci pergaminu, matowej foli lub białej cienkiej kartki, radykalnie upraszcza i skraca czas regulacji. Nie potrzeba wtedy zmieniać ustawień ostrości i powiększenia, w celu rozmycia obrazu, które zapewnia matowa przesłona obiektywu. W takim przypadku bez żadnych wstępnych regulacji, od razu możemy zacząć personalizację celownika optycznego od regulacji diopterem ostrości siatki celowniczej.
To jest taki szczególny przypadek, kiedy aby zrobić coś dobrze, najpierw trzeba zrobić coś „źle”
Czyli, żeby prawidłowo wyregulować diopterem ostrość widzenia krzyża siatki celownika optycznego, regulacja (paralaksy) ostrości obrazu, musi być całkowicie rozregulowana. Regulację personalizacji celownika optycznego należy przeprowadzać, ustawiając celownik optyczny na możliwie największym dostępnym powiększeniu. To rozregulowanie musi spowodować całkowity brak ostrości wpadającego obraz do obiektywu celownika, takie mętne „mleko”.
Dopiero od tego momentu, należy ustawiać diopter celownika na idealną ostrość obrazu siatki celowniczej, dostosowując indywidualnie ostrość do swojego oka. Jest w tym jednak pewien problem, ponieważ oko ludzkie posiada właściwości adaptacyjne, tzw. akomodacja oka. Czym młodsze oko, tym większy problem, wymagający poświęcenia większej ilości czasu, w celu personalizacji celownika optycznego. Jeżeli ustawimy obraz lekko nieostro, to po pewnej chwili obraz zostanie automatycznie wyostrzony przez nasze oko. Skoro widzimy ostry obraz krzyża, będziemy przekonani, że zadanie zostało wykonane prawidłowo, wpadając w pułapkę zastawioną przez biologię naszego organizmu. Jest to chyba jedyny przypadek, gdy starsze a co za tym „gorsze” oko, ułatwia sprawę, skracając czas ustawiania celownika optycznego.
Należy dążyć do wyeliminowania wszelkich możliwych błędów, które mogą wywierać negatywny wpływ na osiągane wyniki
Ustawianie ostrości widzenia krzyża przy pomocy dioptera, należy powtarzać kilka razy, z pewnymi odstępami czasowymi pomiędzy kolejnymi korekcjami. Należy dać oku kilka minut przerwy patrząc w dal, nie wysilając wzroku. Po ustawieniu ostrości krzyża, należy pozwolić odpocząć oku i ponownie przeprowadzić regulację. Czym młodsze oko, tym problem jest bardziej widoczny, w takim przypadku należy więcej czasu poświęcić, dla przeprowadzenia większej ilości prób. Starsi strzelcy mają pogorszoną zdolność akomodacji wzroku, co w tym konkretnym przypadku ułatwia zadanie, skracając czas potrzebny do wyregulowania dioptera.
Tę czynność należy powtarzać kilka razy
Ostatnia próba powinna zostać wykonana po około 10 minutach odpoczynku oka.
Gdy stwierdzimy, że każde kolejne podejście nie poprawia już ostrości obrazu krzyża, to mamy wykonaną pierwszą a zarazem najważniejszą regulację. Jeżeli jesteśmy pewni prawidłowego ustawienia ostrość siatki celowniczej, możemy zdjąć białą kartkę z obiektywu a wieżą paralaksy nastawić ostrość celu. Od tego momentu, można dokonywać wszystkich innych regulacji celownika optycznego, oczywiście nie dotykając dioptera, bez obawy że coś nieprawidłowo przestawimy.
Procedurę personalizacji celownika optycznego przy pomocy dioptera, zazwyczaj przeprowadza się, raz na kilka lat
Ogólnie wiadomo, że wraz z wiekiem wzrok ulega systematycznemu pogorszeniu, więc raz na kilka lat, należy ponownie przeprowadzać korekcję dioptrii. Raz ustawiona korekcja wzroku będzie prawidłowa przez kilka najbliższych lat, należy ją zapisać lub zaznaczyć na celowniku, celem „archiwizacji” nastaw. Jeżeli damy postrzelać z naszego karabinka innemu strzelcowi, przeważnie jednak będzie on musiał przestawić diopter celownika optycznego do własnego oka. Dzięki wcześniejszej „archiwizacji” ustawień, szybko oraz łatwo powrócimy do własnych spersonalizowanych nastaw, dlatego warto zaznaczyć lub zapisać nasze ustawienia. Od tego momentu, nasz celownik optyczny jest spersonalizowany pod nasze indywidualne biologiczne uwarunkowania i gotowy do wyzerowania na zadanym dystansie.
Zerowanie celownika optycznego
Ostatnim etapem regulacji jest wyzerowanie krzyża siatki celownika optycznego na zadanym wcześniej dystansie, zależnym od zastosowania naszego sprzętu. Przeważnie na różnych dystansach zerują swoje celowniki myśliwi niż sportowcy, jest to bardzo indywidualna regulacja, zależna od wybranego zastosowania. Wstępne zerowanie, najlepiej przeprowadzić na bardzo krótkim dystansie, np. 10m, tak żeby na pewno trafić w dużą czystą kartkę. Dopiero w następnym kroku należy zerować krzyż na właściwym dystansie.
Najłatwiej wykonać tę czynność montując karabinek w imadle strzeleckim, następnie celując środkiem krzyża w środek czystej kartki, oddać strzał kontrolny. Po oddaniu strzału kontrolnego, nadal celując w środek kartki, należy środek siatki celownika optycznego, przestawić wieżami regulacji na powstałą przestrzelinę.
Najistotniejsze jest ustawienie prawo-lewo, ponieważ góra-dół może wymagać przestawienia tarczy na większą odległość
Najistotniejsze jest dokładne ustawienie wieży lewo-prawo, ponieważ góra-dół na tak krótkim dystansie może być trudna do zgrania. Bardzo wysokie a przy tym skośne „montaże”, przeznaczone do strzelania długodystansowego, przeważnie utrudniają wyzerowanie góra-dół celownika na krótkim dystansie. W takim przypadku, góra-dół należy wyzerować już na właściwej interesującej nas odległości.
Zakończenie zerowania celownika optycznego przeprowadzamy na właściwym, interesującym nas dystansie
W końcowym etapie, należy umieścić kartkę na właściwym dla naszych potrzeb dystansie a następnie kilkukrotnie powtórzyć procedurę zerowania. Jednak tym razem, już nie celujemy w środek czystej kartki, lecz w poprzednią przestrzelinę, lub postawioną flamastrem kropkę. Jeżeli uznamy, że nie można już dokładniej skorygować ustawień, to od tego momentu nasz celownik optyczny jest w pełni wyregulowany.